Welke Grondwet na 2019?

Beschrijving

Lees – bij wijze van kennismaking – het woord vooraf van de editors

Debatten over de herziening van de Grondwet worden meestal beheerst door dossiers die verband houden met de staatshervorming en de evolutie van het federale systeem. Daardoor blijft er weinig aandacht over voor andere problemen waaruit blijkt dat de Grondwet voorbijgestreefd, onvolledig of problematisch is.

Immers, de Grondwet bevat niet alleen de regels die de structuur van de Staat vastleggen. Ze organiseert ook het politieke stelsel, bekrachtigt de grondrechten van individuen en groepen, biedt een kader voor de machtsuitoefening door de overheid en bepaalt de bronnen van de rechtsorde, met inbegrip van de verhouding van de Grondwet tot het internationaal en Europees recht.

En toch maakte de Grondwet tot nu toe hoofdzakelijk het voorwerp van punctuele wijzigingen uit, naast de herzieningen die voortvloeiden uit de staatshervormingen. Een globale denkoefening over het geheel is er nog niet geweest. Nochtans zijn er voldoende uitdagingen: het opduiken van democratische ‘vermoeidheid’, de evolutie van politieke praktijken, de ontwikkeling van het Europese en internationale recht, grondrechten die onder druk komen te staan, problemen van efficiëntie en transparantie als gevolg van de institutionele complexiteit, ... Een herziening zou dan ook voldoende op voorhand, en met meer ambitie en systematiek, voorbereid moeten worden. Daarom zou het ook zinvol zijn dat academici en de samenleving in haar geheel betrokken worden bij dit proces.

Met dit uitgangspunt hield een groep juristen en politicologen begin 2019 een globale denkoefening over de toekomst van de Grondwet. Om lacunes en gebreken te benoemen én om concrete voorstellen tot verbetering te doen.

Deze bijzondere uitgave doet als het ware verslag van deze denkoefening. Daarbij worden natuurlijk de gevoerde besprekingen voorgesteld, die zijn uitgemond in talrijke analyses en concrete voorstellen tot herziening van de Grondwet.

Bovenal geeft deze uitgave de ruimte aan een aantal deelnemers van de denkoefening om hun voorstellen tot herziening van de Grondwet verder uit te werken. Daarbij komt een waaier van thema's aan bod: internationale beschermingen van grondrechten, de collegiale beraadslaging in de ministerraad, het democratisch grondwetgevingsproces, burgerparticipatie binnen parlementaire deliberaties, de parlementaire onverantwoordelijkheid, de overdracht van regelgevende bevoegdheid aan autonome gedecentraliseerde instellingen,  …

Deze uitgave heeft de ambitie om het debat over die ideeën verder te zetten, eerder dan om het in omvattende academische analyses te willen beslechten. Daarom zijn de bijdragen bewust relatief kort … én bevatten ze naast de uiteenzetting van een constitutionele problematiek ook een opiniërend luik.

Het resultaat? Boeiend en inspirerend leesvoer voor iedereen die met de grondwet te maken krijgt (advocaten politici, juristen, academici, …) en die wil weten wat de toekomst kan of zal brengen.

Inhoudstafel